Üzüm, Üzüm Türleri ve Özellikleri

Üzüm

Üzüm, tazesi ve kurusuyla herkesin severek yediği meyvelerden biridir. Ülkemizde de hemen her bölgede yetişir. Üzüm kütüklerde ve asmalarda yetiştirilen, üzümgiller familyasından olan bir meyvedir. Asmanın meyvesi üzümdür. Şarap dahil pek çok alkollü içeceğin temel malzemesi üzümdür. Üzüm suyuyla pekmez, sirke, şarap, şıra ve ispirto yapılır.

Üzüm yetiştiriciliği hemen her toprak için uygundur. Ancak üzüm bakımı biraz zorludur. Üzüm hastalıkları kalitenin ve verimin düşmesine neden olur. Anavatanı Anadolu'dan Kafkasya'ya kadar uzanan üzümün tarihçesi M. Ö. 5000 yıllarına kadar iner. Meyveler arasında türleri en fazla olan üzümdür. Yaklaşık on bin türü olduğu bilinmektedir. Anadolu'da bu türlerin yaklaşık 1200 kadarının yetiştiriciliği yapılmaktadır. Üzüm türleri temelde çekirdekli ve çekirdeksiz olarak ayrılır. Türlere göre farklı büyüklüklerde, renkte ve şekilde olur. Ülkemizde yetişen üzüm türlerinin en önemlileri razaki, kürt, misket, çavuş, müşküle, çekirdeksiz, keçi memesi, yapıncak üzümlerdir.

Rivayetlere göre ilk asma Anadolu'da kuzeydoğu tarafında bulunmuştur. Bağcılık için başlangıç Anadolu'da medeniyetin başladığı M. Ö 40. Yüzyıl olarak kabul edilir. Hititler bu dönemde bağcılık yaparak, şarap üretiyorlardı. Bağcılık alanında Bizanslılar ve Romalılarda oldukça ileri düzeydeydi. Osmanlılarda şarap yapımında kullanılan üzümler ise şarabın yasaklanmasıyla pekmez, şıra yapımında ve meyve olarak değerlendirilmiştir.

Ülkemizde yetiştirilen üzüm türleri

Ülkemizin farklı bölgelerinde değişik evsafta üzüm türleri yetiştirilir. Bu üzümler farklı amaçlar için kullanılır. Özellikle kurutmalık üzümler ülkemizin ihracatında önemli bir yere sahiptir. Kullanım amacına göre yetiştirilen üzümler ise;

Şaraplık üzümler (Öküzgözü, boğazkere, narince vs.)
Sofralık üzümler (Çekirdeksiz, sultani, çavuş vs.)
Şıralık üzümler (Papazkarası, kalacik karası, çalkarası, merlot vs.)
Kurutmalık üzümler (Besni, sultani çekirdeksiz, çekirdeksiz vs.)

Üzüm üretiminde ülkemizde en verimli olan bölge Ege bölgesidir. Daha sonra Güneydoğu Anadolu ve İç Anadolu bölgeleri gelmektedir. Bahar ayları geldiğinde budanmaya başlayan asmalar yaza hazırlanır. Bazı bölgelerde sofralık üzüm yetiştiriciliği yaygın iken, bazı yörelerde de şarapçılık için üzüm yetiştiriciliği yaygındır. Yaz döneminde olgunlaşan üzümler Eylül, Ekim aylarında hasat edilir.

Üzümün faydaları nelerdir?

İçeriğinde A, C, E, B2 ve B1 vitaminleri, potasyum, kalsiyum, demir, fosfor ve magnezyum gibi minerallerle üzüm antioksidan özellikleri bulunan bir meyvedir. Anti kanserojen etkisi de vardır. Üzüm çekirdeği de antioksidan fenolik bileşenler içerir. Kurutulmuş üzümde protein ve karbonhidrat bakımından zengin olduğu gibi, kalsiyum, fosfat, demir ve vitaminlerce zengin bir içeriğe sahiptir.

Üzüm düşük oranda yağ ve protein içerir: Üzüm içeriğiyle bedensel gelişimde yaşanan sorunların giderilmesinde, saç ve cilt iltihaplarında oldukça faydalıdır. Karaciğer hastalıklarına, böbrek rahatsızlıklarına, madensel tuz eksikliğine, ateşli hastalıklara iyi gelir. Üzüm kalorisi yüksek bir meyvedir. Ancak hem düşük yağ oranına sahiptir hem de protein oranı düşüktür.

Stresi azaltmak için üzüm tüketmelisiniz: Antioksidan ve demir bakımından zengin olan üzüm, vücut yorgunluğunu giderir ve unutkanlığa iyi gelir. Alınan C vitamininin etkisini de arttırır. Kan yapıcı etkisi olan üzüm kansızlık çekenler için iyi bir alternatiftir. Hazmı kolaylaştırır ve kabızlığa iyi gelir. Stresin azaltılmasına da yardımcı olur.

Üzüm kolesterolü dengeler: Kalp ve damar sağlığında üzüm uzmanların tavsiye ettiği bir besindir. Kalp krizi riskini azaltır. Kolesterol yüksekliği olanların üzümle kolesterolü dengelemesi mümkündür. İyi kolesterolü yükseltirken, kötü kolesterolü düşürür. Damar yapısını güçlendirir, damar sertliğini önler. Ayrıca yüksek tansiyona da iyi gelir.

Üzüm katarakt düşmanıdır: Üzümün içeriğindeki maddeler kan sulandırmada, kan akımının hızlanmasında etkili olur. Gözdeki kılcal damarların güçlenmesini sağlayarak, gözdeki saydam tabakanın sağlığını korur. Dolayısıyla ileri yaşların sorunu olan kataraktı önlemede üzümün faydası çoktur.

Üzüm bunların dışında cildin yaşlanmasını önler, vücuttaki alkol ve sigaranın etkilerini azaltır, beyin hücrelerinin korunmasına yardımcı olur, kanseri önlemede etkili olur, potasyum içeriğiyle ödemin azaltılmasına yardımcı olur, romatizmaya engel olur, felce karşı koruyucudur. Ayrıca saçların daha hızlı uzamasını sağlar.

Son Güncelleme : 25.12.2023 14:41:52

Üzüm ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz.